De Etna heeft niet alleen 4 hoofdkraters, maar ook bijna 300 zijkraters. Elke heuvel die we zien in het uitgestrekte Etna gebied is een uitgedoofde zijkrater.
Laterale erupties zijn zogenaamde monogenetische erupties, d.w.z. openingen die slechts één keer actief zijn en daarna zo stevig worden afgesloten dat ze nooit meer uitbarsten. De hoofdkraters daarentegen zijn voortdurend “open” (verbonden met de magmakamer) en kunnen steeds weer uitbarsten.
De belangrijkste kraters hebben de volgende namen:
- De centrale krater, die de enige hoofdkrater van de Etna was vóór 1911 en waarschijnlijk werd gevormd tijdens de uitbarsting van 1669. Hierin bevinden zich de (nog steeds actieve) vents Voragine (betekent gat in de grond, muil; gevormd in 1945) en Bocca Nuova (Nieuwe Mond; gevormd in 1968).
- Noordoostelijke krater (ontstaan in 1911)
- Zuidoostelijke krater (gevormd in 1971): sinds een meting in juli 2021 wordt dit met 3357 meter beschouwd als het hoogste punt van de vulkaan.
De centrale krater met Voragine en Bocca Nuova. Van dit adembenemende uitzicht op de 4 enorme topkraters kun je alleen genieten tijdens onze helikoptervlucht.
Bijna alle zijkraters hebben ook een naam. Sommige zijn heel eenvoudig, bijvoorbeeld twee kraters aan de noordkant van de Etna die Il Primo en Il Secondo (de eerste, de tweede) worden genoemd.
Maar waar danken de Sartoriuskraters hun naam aan en waarom heet een krater Laghetto (meertje)?
Krater aan de zuidkant
Op onze tochten aan de zuidkant van de Etna beklimmen we enkele zijkraters, zelfs enkele die nog heet zijn, bijvoorbeeld de krater Montagnola (kleine berg), die in 1763 werd gevormd en nu nog maar een halve krater is omdat de zuidelijke rand van de krater is weggezakt. We passeren ook de volgende kraters op onze tochten en ook die hebben interessante namen.
Laghetto krater (ca. 2650 meter hoogte)
Voordat de Laghetto-krater werd gevormd tijdens de uitbarsting van 2001, was er op zijn plaats een vlakte waar het smeltwater zich verzamelde. Een klein meer vormde zich elke lente. Deze vlakte werd daarom ook Piano del Lago (vlakte van het meer) genoemd.
Officieel heet deze krater Monte Escrivá. Hij is genoemd naar Josemaría Escrivá, de stichter van Opus Dei, die in 2001, het jaar waarin de krater ontstond, heilig werd verklaard.
De Laghetto-krater (zwart) gefotografeerd vanuit Montagnola (rood). Op de achtergrond de zuidoostelijke krater en aan de voet daarvan de (eveneens enigszins roodachtige) Barbagallo-krater.
Cisternazza (Pitkrater)
Een andere krater die we passeren op onze Etna South tour is de Cisternazza krater, een putkrater. Het heeft niet de typische kegelvorm, maar is een enorm gat in de grond, gevormd door een instorting. Cisternazza betekent cisterne, omdat het water zich ook in deze put verzamelt.
Barbagallo krater (ca. 2900 meter hoogte)
Iets hoger liggen de twee Barbagallo-kraters, die gevormd zijn tijdens de uitbarsting van 2002. Weinig mensen weten dat eigenlijk alleen de bovenste van de twee kraters Barbagallo heet, de onderste heet Tazieff, genoemd naar de Franse vulkanoloog Haroun Tazieff.
Maar alles in orde: de Barbagallo krater ontleent zijn naam aan Vincenzo Barbagallo, een vulkaangids op de Etna die uit een familie van vulkaangidsen kwam: van 1801 tot 1977 hebben vaders en zonen uit deze familie de vulkaan getoond aan de vele (ook beroemde) gasten. Vincenzino Barbagallo (* 1909, overleden 1977) was ook de curator van het vulkanologisch observatorium en was in Italië zeer bekend als de “bewaker van de kraters”. Hij raakte bevriend met de Franse vulkanoloog Haroun Tazieff, die beroemd was geworden door zijn films over vulkaanuitbarstingen en later Frans staatssecretaris werd.
U kunt Barbagallo beklimmen vanaf de Torre del Filosofo (Filosofentoren). Waarom deze plaats aan de voet van de krater zo heet, hebben we al uitgelegd in een ander artikel (Legenden rond de Etna).
Krater aan de noordkant
Monte Frumento delle Concazze
De grootste laterale krater is de Monte Frumento delle Concazze aan de noordkant van de Etna. Hij bestaat uit roodachtig gesteente (de kleur is te danken aan de oxidatie van het ijzer in de lava), is ongeveer 2150 meter hoog en werd ongeveer 3500 jaar geleden gevormd. Het is ook een van de kraters met de langste naam. Frumento betekent graan en concazza (conca) betekent holte of bassin. De naam is afgeleid van het feit dat rond de krater planten groeien die op graan lijken, een soort wilde rogge.
Sartoriuskrater (ca. 1780 m)
Uniek en beroemd is de knopenrij van de 7 Sartoriuskraters. Deze rij van 7 kegels werd gecreëerd in 1865 en is genoemd naar Wolfgang Sartorius van Waltershausen.
Maar waarom heeft een krater op Sicilië een Duitse naam? Wolfgang Sartorius von Waltershausen was een Duitse geoloog en astronoom. Hij leefde in de 19e eeuw en bracht enkele jaren van zijn leven door op Sicilië om de Etna te verkennen. Hij mat de lavastromen van de Etna en publiceerde deze kaarten in zijn werk “Atlas van de Etna”. Zijn metingen waren zo nauwkeurig dat ze nog werden gebruikt tot in de jaren tachtig, toen men overstapte op satellietfotografie.
Deze kraters zijn naar hem vernoemd.
We lopen langs deze knoopbar op onze Etna & Alcantara en Etna & Wijn avontuurlijke tochten.
Pizzi Deneri (2850 m)
Geen krater, maar een belangrijke getuigenis van de evolutiegeschiedenis van de vulkaan: Pizzi Deneri markeert het hoogste punt van de oude structuur van de Etna aan de noordoostkant. Toen de oude top instortte, werd de Valle del Bove gevormd; de randen van de vallei geven nog steeds een hint van de oude vorm van de Etna en Pizzi Deneri, op een hoogte van 2850 meter, markeert het einde.
Hier bevindt zich het vulkanologisch observatorium van het INGV van Catania (Nationaal Instituut voor Geofysica en Vulkanologie). En tot Pizzi Deneri is de jaarlijkse ultramarathon “Van 0 tot 3000”, die begint bij de zee en 43 kilometer en meer dan 3000 hoogtemeters later eindigt op de Etna.
De naam is een van de vele voorbeelden van Siciliaanse dialectwoorden die worden gebruikt om de kraters te benoemen. Deneri is afgeleid van het Siciliaanse woord “rina”, dat vulkanisch zand betekent, dus “di rina” (van vulkanisch zand).
Als u de kraters aan de noordkant wilt ontdekken, ga dan mee met de Noord-Kraters Tour. Tijdens deze tocht ontdekken we de uitbarsting van 2002 en de enorme zijkraters die zijn ontstaan.
Veel andere kraters of formaties hebben interessante namen, maar daarover vertellen we een andere keer.