Langs de oostkust van Sicilië, aan de voet van de hoogste actieve vulkaan van Europa, ligt de zogenaamde Cycloopkust. We zijn hier slechts enkele kilometers ten noorden van de stad Catania, die ook wel de zwarte dochter van de Etna wordt genoemd. Het kreeg deze naam nadat het door de uitbarsting van 1669 werd omringd en door de aardbeving van 1693 volledig werd verwoest en bijna geheel in barokstijl werd herbouwd, van zwart basalt.
Er zijn verschillende kleine vissersdorpjes langs deze kust, zoals Aci Trezza en Aci Castello. Maar waarom wordt deze oostkust ook wel de Cycloopkust genoemd? Wie waren de Cyclopen en waar woonden ze?
De legende van Polyphemus
Hier moeten we terugkeren naar Homerus en de legende die hij beschrijft in de Odyssee, volgens welke Odysseus een gevangene is in de grot van de cycloop Polyphemus. Deze reus, met slechts één oog in het midden van zijn voorhoofd, woonde op de Etna en werkte in de smederij van de vuurgod Hephaistos, die ook wordt aangeduid met de Latijnse naam Vulcano. Odysseus kon alleen uit zijn gevangenschap ontsnappen dankzij een list. Terwijl hij naar de kust vluchtte, gooide Polyphemus lavablokken naar de held omdat hij het enige oog van de Cycloop had uitgestoken en beschimpte hem.
Deze blokken lava hebben Odysseus echter niet geraakt en zijn in zee gevallen, op enkele honderden meters van de kust, en staan nu bekend als de Faraglioni van Aci Trezza.
Zo schreef Homerus het op, maar de geologische verklaring is iets anders.
De geologische oorsprong van de Faraglioni van Aci Trezza
Ongeveer 570.000 jaar geleden bestond de Etna nog niet als zodanig en waar de vulkaan zich nu bevindt, was slechts een grote baai, de zogenaamde pre-Aetnensische golf. Tijdens de activiteit van de onderwatervulkanen kwam vulkanisch materiaal aan het zeeoppervlak en dit leidde tot de vorming van lavakolommen en basaltzuilen.
Het hele zeegebied voor de stad Aci Trezza is nu een beschermd natuurgebied, genaamd “Beschermd zeegebied van het eiland van de cycloop”. Het hele natuurgebied van het eiland Lachea en de Faraglioni van Aci Trezza loopt van Capo Mulini, in het noorden, tot Aci Castello, in het zuiden.
Aci Castello
Het naburige stadje Aci Castello staat bekend om een fort uit de 12e eeuw, waarschijnlijk gebouwd op de ruïnes van een reeds bestaand fort uit de Byzantijnse tijd en nog eerder, uit de Romeinse tijd. Het ligt op een lavarots van ongeveer 20 meter hoog, een zeer interessante geologische formatie, gekenmerkt door lavakussens. Binnen het fort bevindt zich een klein stadsmuseum en een kleine botanische tuin, en zonder twijfel wordt de klim beloond met een ongelooflijk uitzicht over de kust.
De legende van Aci
Naast deze twee dorpen dragen verschillende andere dorpen aan de voet van de Etna de naam Aci in hun benaming (Acireale, Aci Catena, Aci Sant’Antonio, …). Dus wie of wat was Aci?
Het antwoord wordt gegeven door een legende uit de Griekse mythologie.
De echte naam was Akis, een jonge herder die verliefd was op de nimf Galathea, maar helaas was er een rivaal, de cycloop Polyphemus. Polyphemus wist heel goed dat Galathea zijn liefde niet beantwoordde. Daarom doodde hij Akis met een enorm blok lava in de hoop dat Galathea zich tot hem zou wenden.
Maar de reactie van de nimf was anders dan verwacht. Toen de nimf hoorde dat de Cycloop haar geliefde had gedood, huilde ze alle tranen die ze had. De goden hadden medelijden met haar en veranderden Akis in een rivier. Zo kon de nimf voor eeuwig bij haar geliefde wonen.
Alle dorpen en steden langs de rivier hebben de naam Akis aangenomen, die in de loop der tijd is veranderd in Aci.
De rivier stroomt nu ondergronds, nadat hij door verschillende uitbarstingen van de Etna door lavastromen werd bedekt. Af en toe, tijdens zware regens, komt ergens de rivier weer uit de aarde en voor de plaatselijke bevolking is het Akis die zich aan het aardoppervlak toont.