De bijzonder lage temperaturen begin februari 2023 en de intense neerslag op 9 en 10 februari 2023 veranderden de Etna in een idyllisch winterlandschap met sneeuwjachten die hier en daar vier meter hoog waren en sommige berghutten voor aanzienlijke uitdagingen stelden.
Als je de Etna in de winter bezoekt, vooral de besneeuwde noordkant, zul je nauwelijks geloven dat je nu op Sicilië bent. Als de sneeuw goed is, kunt u skiën op de vulkaan met uitzicht op zee, en u kunt de Etna in de winter ook goed te voet (met of zonder sneeuwschoenen) verkennen (bijvoorbeeld tijdens onze Noordkratertour).
Maar wat gebeurt er als lava en sneeuw elkaar ontmoeten?
Freato-magische explosies, het ongeval van 2017
Wanneer deze twee uitersten elkaar ontmoeten, kunnen zich plotselinge, hevige explosies voordoen, zogenaamde “freato-magmatische” explosies; maar alleen onder bepaalde omstandigheden.
Het komt niet vaak voor dat deze twee omstandigheden samenvallen, maar als ze dat doen, vormen ze een groot gevaar, zoals in 2017 bij een zeer ongewoon incident.
Een lavastroom die uit de zuidoostelijke krater kwam, bewoog zich naar een depressie op 2800 meter hoogte en bracht veel mensen die de krater van dichtbij bezochten in vervoering. Plotseling was er een onverwachte explosie.
Een groep Britse en Duitse toeristen, alsmede enkele journalisten en wetenschappers werden volledig verrast door dit verschijnsel. Als gevolg daarvan waren er nog twee explosies, die gepaard gingen met een hoge kolom gas. Enkele slachtoffers, gelukkig niet ernstig, waren het gevolg en veel angst, want het had heel goed erger kunnen zijn. De Britse wetenschapscorrespondent van de BBC, Rebecca Morelle, die ter plaatse was, beschrijft de ervaring hier: https://www.bbc.com/news/science-environment-39303126
De videobeelden van de BBC tonen levendig de kracht en de gevaren van een vulkaan: https://www.youtube.com/watch?v=1theatygctw
In de weken voor het ongeluk was het mogelijk de lavastroom zowel aan de voorkant als aan de zijkant te benaderen, een goede remedie tegen de winterse temperaturen in het topgebied. De dunne laag ijs onder de lavastroom leverde geen problemen op en men kon genieten van de lava in een adembenemend panorama. Een uniek voorrecht en een bewijs hoe onvoorspelbaar de Etna kan zijn.
De gevolgen van het ongeval van 2017
Hoewel dit incident geen ernstige gevolgen had en paramedici onmiddellijk ter plaatse waren om de gewonden te verzorgen, was er wel een cruciaal gevolg: de bewustwording van een natuurverschijnsel dat niet zo vaak voorkomt. Het incident leidde tot een wetenschappelijk onderzoek, waaruit bleek dat de gevaren van dit verschijnsel waren onderschat, aangezien de uitgeworpen stenen en lapilli (vulkanische rotsen met een grootte van 2-64 mm) een afstand tot 200 m van de lavastroom hadden bereikt.
Volgens het onderzoek is de oorzaak van deze explosie, die niet vaak voorkomt, de grote hoeveelheid stoom die in korte tijd een enorme druk onder de lavastroom creëert, die zich vervolgens plotseling en met geweld ontlaadt. Deze unieke en waardevolle waarneming heeft niet alleen geleid tot een nieuwe beoordeling van de mogelijke gevaren, maar er zijn ook maatregelen ontwikkeld om de gevolgen zo beperkt mogelijk te houden en om te voorkomen dat soortgelijke incidenten zoals dat van 16 maart 2017 zich opnieuw voordoen.
Deze informatie is bijzonder waardevol en nuttig nu dezelfde verschijnselen opnieuw kunnen worden waargenomen, zodat gidsen, fotografen en allen die zich momenteel op de berg bevinden zich beter aan de situatie kunnen aanpassen.