Vandaag beginnen we aan een reis vanaf de zee, om precies te zijn vanaf Riposto, ook wel bekend als de haven van de Etna, naar Piano Provenzana aan de noordkant van de Etna, waar de wegen ophouden en je alleen te voet verder kunt.
Deze route duurt iets minder dan een uur met de auto. Je zult verrast zijn wat er allemaal te ontdekken valt op deze reis!
Riposto
We beginnen onze reis in het vissersdorp Riposto, direct aan zee. Hoewel hier aan de kust een typisch mediterrane flair heerst, bevinden we ons al op de Etna, de grootste actieve vulkaan van Europa.
De Etna strekt zich uit van Catania in het zuiden tot Randazzo in het noorden. Hij is 65 kilometer van noord naar zuid en 45 kilometer van oost naar west. De Etna beslaat dus een enorm gebied van ongeveer 1200 vierkante kilometer. Hierdoor lijkt hij erg vlak, ondanks zijn hoogte van meer dan 3300 meter.
De haven van Riposto is het vertrekpunt voor vissers- en toeristenboten, maar wordt ook gebruikt voor commerciële handel. Vanwege de nabijheid van de Etna wordt het ook wel de “haven van de Etna” genoemd, Porto dell’Etna.
Giarre
Direct na Riposto ligt de stad Giarre. Naast de kathedraal zijn er prachtige palazzi te bewonderen en de winkelstraten verleiden bezoekers met een breed aanbod.
De foto’s tonen met de klok mee: kathedraal, stadswapen, typische ambachten uit de regio: smeedijzer en kruiken van klei, waar de stad ook zijn naam aan te danken heeft (giara = kruik van klei), kerk van San Francesco D’Assisi al Carmine, palazzi.
Beide steden liggen in het oosten van de Etna, onder de enorme Valle del Bove vallei. Deze vallei werd ongeveer 9500 jaar geleden gevormd door het instorten van de top van de Etna. Vanuit Giarre kun je zien hoe de structuur van de Etna er in die tijd uitzag: als je de randen van de vallei volgt en ze verlengt, kun je je gemakkelijk voorstellen dat de top in die tijd veel hoger lag (ongeveer 3700 meter) in vergelijking met nu.
De rotsmassa’s rolden tijdens de instorting de zee in. Daarom ziet de kust onder de Valle del Bove er anders uit: verder naar het zuiden en noorden hebben lavastromen de zee bereikt, waar de rotsen overheersen.
De route gaat verder bergopwaarts met veel bochten tot we in Milo aankomen.
Milo
Milo ligt op meer dan 700 meter hoogte en is de laatste gemeente waar we onderweg doorheen rijden. Het grootste deel ligt al in het natuurpark van de Etna (Parco dell’Etna).
In het kleine dorp met ongeveer 1000 inwoners kun je de kerk bezoeken en vanaf het terras voor de kerk heb je een prachtig panorama over Taormina en Castelmola en langs de kust.
De standbeelden op het plein voor de kerk in Milo verbeelden de muzikanten en songwriters Franco Battiato (1945 – 2021) en Lucio Dalla (1943 – 2012), die de Italiaanse muziek hebben gevormd. Beiden woonden (tijdelijk) in Milo.
Vanaf hier kun je ook gemakkelijk de grens tussen de Etna en de rest van Sicilië herkennen. Het Etna-gebied is aan de oostkant erg groen door de overvloedige regenval, terwijl het rondom bruin is.
Door dit speciale klimaat aan de oostkant groeien hier planten die anders alleen in Noord-Italië voorkomen. Als je goed kijkt, zie je appelbomen, kersenbomen en nog veel meer.
Fornazzo
In Fornazzo, een wijk van Milo, slaan we linksaf de weg Mareneve op: mare, zee en neve, sneeuw – van de zee naar de sneeuw (op de Etna). We volgen deze weg nu 15 kilometer tot we afslaan richting Piano Provenzana, het toeristische centrum aan de noordkant van de Etna. Via Mareneve gaat in totaal 30 kilometer verder naar Linguaglossa in het noordoosten van de Etna.
Kort na Fornazzo is er een kleine kapel aan de rechterkant van de weg (te zien op Google Maps), die een interessante geschiedenis heeft. De kapel “Sacro Cuore di Gesù” (Heilig Hart van Jezus) werd gebouwd uit dankbaarheid voor het feit dat de lavastromen van 1950 en 1971 het dorp spaarden. In 1979 bedreigde een andere lavastroom Fornazzo en verwoestte verschillende huizen buiten het dorp. De lavastroom bereikte de kapel, lag op de rand van het gebouw en maakte een gat in de muur. De lava drong echter niet door in de kapel en vernietigde deze niet. Een wonder voor de mensen in de buurt! Bovendien stopte de lavastroom en werd Fornazzo niet verwoest.
Lavastromen en berkenbos
Na Fornazzo beginnen links en rechts van de weg lavastromen op te rijzen. De ouderdom van de lavastromen kan op deze hoogte ook worden herkend aan hun kleur: nieuwe lavastromen zijn zwart, na ongeveer 10 jaar begint er een korstmos op de lava te groeien, die de lava in een grijzige kleur bedekt (verderop groeit dit korstmos niet meer).
De Via Mareneve voert ons hoger en hoger door bossen met kastanjes (castagne, kastanjes die vanaf november op Sicilië met zout worden geroosterd), eiken en dennen.
Kort voor onze bestemming ontdekken we nog een bijzonder kenmerk van de Etna. Glinsterende witte boomstammen staan links en rechts van de weg. We rijden door een bos met Etna-berken, een endemische soort die alleen op de Etna groeit (Betula aetnensis).
Als we afslaan naar Piano Provenzana komen we ook voor het eerst de lavastroom uit 2002 tegen, die we tot het einde van onze reis zullen volgen.
Piano Provenzana
Na 1810 hoogtemeters hebben we onze bestemming bereikt. Hoewel Piano Provenzana het toeristische centrum aan de noordkant is, is het hier erg rustig vergeleken met de zuidkant. De grote massa’s toeristen nemen liever de kabelbaan aan de zuidkant van de Etna. Er zijn hier maar een paar kleine souvenirstalletjes en barretjes, dus er is genoeg te eten en te drinken. Als souvenir van Sicilië kun je hier typische Etna-producten kopen:
- Honing, het goud van de Etna; de ietwat wrange kastanjehoning is typisch.
- Room en pesto gemaakt van pistachenoten, die groeien in het westen van de Etna (waar een heel ander klimaat heerst).
- De “Etna fire”, een kruidige likeur met een hoog alcoholgehalte.
Het toeristische centrum van Piano Provenzana werd volledig verwoest tijdens de uitbarsting in 2002 en vervolgens herbouwd. De enige overblijfselen van het oude centrum zijn een restaurant, dat tot op de fundamenten werd verwoest, en de bovenkant van de dakgevel van een hotel dat uit de lavastroom steekt.
De lavastroom miste ternauwernood het restaurant, maar het werd volledig verwoest door de vallende lavabommen.
Vanaf hier kunnen we de lavastroom van 2002 de helling af zien stromen en het bos zien splijten; de kraters op de top doemen achter ons op.
Verschillende wandelroutes beginnen in Piano Provenzana. Als je je nog verder wilt onderdompelen in de zwarte lavawoestijn, ga dan mee op de Noordelijke Kratertocht. Tijdens deze afwisselende tocht volgen we de lavastroom uit 2002 en lopen we naar de enorme zijkraters die toen zijn gevormd.